GAYRİMENKULLERİN KİRALANMASINA DAİR ESASLAR
Av. Mustafa Yörük
Yeni Borçlar kanunun yürürlüğe girmesi ile altın 6570 sayılı kanun türleri kiralanmasına dair kanunun
yürürlükten kalkmıştır.Bu kapsamda Borçlar kanunudaki düzenleme neticesinde gayrimenkullerin
kiralanması halinde kiracı ve kiraya verenin bilmesi gerekenler şu şekildedir.
MADDE 339- Konut ve Çatılı iş yeri kiraları ilişkin hükümler bunlarla birlikte kullanımı kiracıya
bırakılan eşya hakkında da uygulanır
Ancak bu hükümler niteliği gereği geçici kullanımı özgülenmiş taşınmazların Altı ay ve daha kısa
süreyle kiralamalarında uygulanmaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarının hangi usul ve esaslar içinde olursa olsun yaptıkları bütün kira
sözleşmelerine de bu hükümler uygulanır.
MADDE 340 konut ve çatılı iş yeri kiralarında sözleşmenin kurulması ya da sürdürülmesi ,kiracının
yararı olmaksızın kiralananın kullanımıyla doğrudan ilişkisi olmayan bir borç altına girmesine
Bağlamışsa kira ile bağlantılı sözleşme geçersizdir
Madde 341- kiracı,konut ve Çatılı iş yeri kiralarında sözleşme de aksi öngörülmemişse veya aksine
yerel adet yoksa,ısıtma,aydınlatma, ve su gibi kullanma giderlerine katlanmakla yükümlüdür.
Giderlere katlanan taraf, bu giderleri ispat edici belgelerin birer örneğini,istem üzerine diğer tarafa
vermek zorundadır.
Madde 342-Konut ve çatılı iş yeri kiralarında sözleşmeyle kiracıya güvence verme borcu getirilmişse,
bu güvence üç aylık kira bedelini aşamaz.
Güvence olarak para ve kıymetli evrak verilmesi kararlaştırılmışsa kiracı, kiraya verenin onayı
olmaksızın çekilmemek üzere, parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatırır, kıymetli evrakı ise bir
bankaya depo eder. Banka, güvenceleri ancak iki tarafın rızasıyla veya icra takibinin kesinleşmesi ile
ya da kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak geri verebilir. Kiraya veren, kira sözleşmesini sona
ermesini izleyen üç ay içinde kiracıya karşı kira sözleşmesi ile ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas
yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse banka, kiracının istemi üzerine güvenceyi
geri vermekle yükümlüdür.
Madde 343- kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında, kiracı aleyhine değişiklik
yapılamaz.
Madde 344 tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedelini ilişkin anlaşmaları, bir
önceki kira yılında Üretici fiyat endeksinde ki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural,
bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde uygulanır.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamışsa, kira bedeli, bir önceki kira yılının üretici fiyat
endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla hakim tarafından, kiralananın durumu göz önüne
alınarak hakkaniyete göre belirlenir
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş
yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira
yılında uygulanacak kira bedeli, hakim tarafından üretici fiyat endeksindeki artış oranı kiralananın
durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir.Her beş
yıldan sonraki kira yılında bu biçimde belirlenen kira bedeli, önceki fıkralarda yer alan ilkelere göre
değiştirilebilir.
Sözleşmede kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmışsa, beş yıl geçmedikçe kira bedelinde
değişiklik yapılamaz. Ancak, bu Kanunun ‘Aşırı ifade güçlüğü’ başlıklı 138 maddesi hükmü saklıdır. Beş
yıl geçtikten sonra kira bedelinin belirlenmesinde, yabancı paranın değerindeki değişiklikler de göz
önünde tutularak üçüncü fıkra hükmü uygulanır.
Madde 345- Kira bedelinin belirlenmesine ilişkin dava her zaman açılabilir.
Ancak, bu dava, yeni dönemi başlangıcından en geç 30 gün önceki bir tarihte açıldığı ya da kiraya
veren tarafından bu süre içinde kira bedelinin artırılacağına ilişkin olarak kiracıya yazılı bildirimde
bulunmuş olması koşuluyla, izleyen yeni kira dönemi sonuna kadar açıldığı takdirde, mahkemece
belirlenecek kira bedeli, bu yeni kira döneminin başlangıcından itibaren kiracıya bağlar.
Sözleşmede yeni kira döneminde kira bedelinin artırılacağına ilişkin bir hüküm varsa, yeni kira
döneminin sonuna kadar açılacak davada mahkemece belirlenecek kira bedeli de,bu yeni dönemin
başlangıcından itibaren geçerli olur.
Madde 346- kiracıya, kira bedeli ve yan giderler dışında başka bir ödeme yükümlülüğü getirilemez.
Özellikle, kira bedelini zamanında ödenmemesi halinde ceza koşulu ödeneceğine veya sonraki kira
bedellerinin muaccel olacağına ilişkin anlaşmalar geçersizdir.
Bu maddelerden anlaşılacağı üzere taraflar arasında akdedilmiş kira sözleşmelerinde en fazla üç aylık
depozito vadeli bir banka hesabına yatırmak zorundadır. Bilahare depozito olarak kıymetli evrak (çek
senet poliçe vs.) verilebilir.
Bu depozito olarak verilen para veyahut kıymetli evrakların iadesi tarafların ortak iradesiyle,
mahkeme kararıyla veyahutta icra takibi neticesi alınan haciz kararıyla mümkündür.
Kira bedelini artış oranı ise ÜFE ile sınırlandırılmıştır. Üfe üzerinde artış yapmış olması kiracıyı
bağlamaz.
Önemli bir değişiklik de kira bedelini zamanında ödenmemesi halinde ceza koşulu ödeneceğini veya
sonraki kira bedellerinin muaccel olacağına ilişkin anlaşmalar geçersiz olduğuna dair maddedir.
Gayrimenkullerin kiralanmasına dair kanunda olmayıp Borçlar kanunuyla yeni getirilen bir düzenleme
ise kiraya verenin kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra,genel hükümlere göre fesih
bildirimiyle sözleşmeyi tek taraflı sona erdirebileceği hususudur.