Dünyada gaz ve petrol gibi fosil yakıtlara alternatif temiz yakıt üretimi yaygınlaşırken, kapıdaki “yeşil hidrojen” devrimi tartışılıyor. Rusya’da bazı bilim insanları, yeni yakıt kaynağının binlerce kilometrelik boru hattını gereksiz hale getireceğini, gaz ve petrol zengini Rusya açısından ufukta sıkıntı olduğunu iddia ediyor.
Son dönemlerde etkisini iyice arttıran iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi problemler insanları evlerde yeşil hidrojen projesi gibi yeni alternatiflere yönlendiriyor. Bunlardan biri de hidrojen kullanımı. Doğalgaza alternatifi olarak kullanılma potansiyeline sahip olan ve dünyada bir ilk olabilecek yeşil hidrojen, giderek daha fazla tercih ediliyor.
Medyaya yansıyan son haberlere göre, uzun bir süredir devam eden çalışmalar sonucunda, evlerde "yeşil hidrojen dönemi” için, Hollanda, Danimarka, Avustralya ve Portekiz gibi bazı ülkeler yatırım yapmaya zaten başlamıştı.
Hidrojenin yakıt olarak kullanılması 1970'lerden bu yana konuşulmakla birlikte, yaygın kullanımının şu anda çok pahalı olacağı belirtiliyor. Ancak bu enerjiyi destekleyenler, altyapı yatırımları, ulaşım, gaz şebekeleri ve sanayiden gelen taleplerin artmasıyla maliyetlerin düşeceğini belirtiyorlar.
Bugün kullanılan hidrojenin büyük bir kısmı, karbon emisyonu üreten bir süreçle doğal gazdan çıkarılıyor. Ancak sudan elektrolizle çevre dostu "yeşil" hidrojen elde etme imkanı da var ve bu teknoloji sayesinde yenilenebilir enerjiyle karbonsuz bir süreç içinde yoğun enerji üretilebiliyor.
Reuters'e konuşan küresel enerji uzmanı Philippe Vie, "Elektrikle üretilen temiz hidrojen, doğal gazdan elde edilenden şu aşamada yaklaşık üç kat daha pahalı, ancak güneş ve rüzgar maliyetleri son yıllarda düştü ve bu şekilde düşmeye devam ederse, daha düşük elektrik maliyetiyle üretilen temiz hidrojen daha ekonomik bir hale gelecektir" diye belirtti.
Vie, “Hidrojen konusunda, 2000-2005 yıllarında yenilenebilir enerjide olduğumuz noktadayız. Rakip enerjilerle rekabet edebilir bir hale gelmesi için 10-15 yıl kadar bir süre geçmesi gerekecek,” diye ekledi.
Bir uzman üretim sürecini özetle şöyle anlatıyor:
"Yenilenebilir enerji kaynaklarından farklı olarak, fosil yakıtlara alternatif temiz bir yakıt düşleyin. Hava koşulları nasıl olursa olsun günün ve gecenin her anında kullanılabilen, hiçbir sera gazı kalıntısı bırakmayan, küresel sıcaklıkları artıran zararlı emisyonları kesin bir şekilde reddeden ve dünyanın iklim krizini çözmesine yardımcı olabilecek bir yakıt. Bizim için hayal olan bu durum bazı yerlerde bir gerçeklik, yeşil hidrojen olarak adlandırılan suyun elektrolize edilmesiyle elde edilen hidrojen insanlığın hayallerini gerçekleştirebilir.”
Dünya gazetesinde bir makale kaleme alan Didem Eryar Ünlü, "Yeşil hidrojen 2030'da rekabete hazır” başlıklı yazıda, şu bilgileri aktarıyor:
"IRENA raporuna göre, yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrikle üretilen hidrojen, 2030 yılına kadar fosil yakıt alternatifleriyle maliyet konusunda rekabet edebilecek konuma gelecek. Güneş ve rüzgâr enerjisinde düşen maliyetler, iyileştirilmiş performans ve suyun hidrojen ve oksijen olarak ayrıştırılmasını sağlayan elektrolizörler için ölçek ekonomilerinin yaratılması, yeşil hidrojenin önünü açan unsurların başında geliyor. Bu adımların hayata geçirilmesi için de teşviklere ihtiyaç var. IRENA Genel Müdürü Francesco La Camera, "Yenilenebilir hidrojen, ekonomilerimizi karbonsuzlaştırmaya yönelik küresel çabalarda, ezber bozan bir rol üstlenebilir. Fosil yakıtlar ile yeşil hidrojen arasındaki maliyet farkını kapatmak için oyun alanını engellerden arındırmak gerekiyor. Yeşil hidrojen maliyet açısından rekabetçi bir konuma geldiği an, güçlü bir enerji sistemi oluşturmamıza yardımcı olabilir" diyor.
Hidrojenin faydaları
►Sıfır emisyonla sudan üretilebiliyor
►Yüksek enerji dönüşüm etkinliğine sahip
►Farklı formlarda depolanabiliyor
►Dünyanın her yerinde bol miktarda bulunuyor
►Uzun mesafeli taşımaya uygun
►Enerjinin diğer formlarına kolaylıkla dönüştürülebiliyor
►Fosil yakıtlardan daha yüksek ısıl değerlere sahip.”
Rusya’da endişeli bekleyiş
“Yeşil hidrojen” çalışmaları Rusya’da yakından izleniyor. Nezavisimaya gazetesinden Olga Solovyeva’nın haberine göre, Gazprom dünya ekonomisinin, doğalgazın yerini alabilecek hidrojen yakıtına geçişine uyum sağlamaya çalışıyor.
Yazıda, “Rusya’da yerli petrol ve gaz şirketleri prensip olarak fosil yakıtlarından hidrojen üretmeye hazır. Ancak Rus elektrik mühendisleri, güneş enerjisiyle suyun ayrışması yoluyla yeşil hidrojen üretimi için alternatif teknolojilere mesafeli. Çünkü yeşil hidrojen, Rusya gibi ülkelerde petrol ve gaz endüstrilerinin tüm geleneksel altyapısını gereksiz kılacak” deniliyor.
Yazıda, "Yeşil hidrojen, fosil yakıtlara olan talebi azaltacağı için Rus yetkililer için yeni bir baş ağrısı” vurgusu yapılıyor.
Şu aşamada 4 ila 6 dolar arasında ve oldukça pahalı olan yeşil hidrojen fiyatını 1,5 dolara indirmek için Norveç’ten Japonya’ya pek çok ülkede kararlı adımlar atıldığı, bu derim gerçekleşirse Rusya için sıkıntıların artacağı da belirtiliyor.
Bloomberg, iklim gündemiyle birleştiğinde hidrojenin toplam uzunluğu 4.8 milyon km. olan Amerikan doğalgaz boru hatları sistemini gereksiz hale getirebileceğini yazıyor.
Bazı Avrupalı şirketlerin de, gaz boru hatlarını hidrojen tedarik boru hatlarına dönüştürmekte kararlı oldukları, temmuz ayında 11 Avrupalı gaz altyapısı şirketinin, mevcut gaz altyapısının hidrojeni uygun bir maliyetle taşımak için modifiye etmeye odaklandığı, özel bir "hidrojen taşıma ağı kurma" planını açıkladıkları, bu ağın 2030'da 6,8 bin, 2040'a kadar 23 bin km'ye ulaşmasının umulduğunu yine Bloomberg aktarıyor.
Nezavisimaya gazetesi, "Bütün bunlar, Gazprom'un yurtdışındaki geniş gaz boru hattı ağının varlığının sorgulanır hale getirebilir” diyor.
Daha önce, daha sonra Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, fosil yakıtlardan hidrojen üretme planlarından bahsetmiş ve "Rusya, çevre dostu hidrojen üretiminde dünya lideri olmayı planlıyor” demişti.
Bazı enerji uzmanları, Rus gazının yakında yeşil hidrojen ile rekabet etmek zorunda kalacağı tezinden kuşkulu. Univer Capital'in genel müdürü Artem Tuzov, "Yeşil hidrojenin üretimi şu anda gerçekten çok pahalı ve öngörülebilir gelecekte üretim maliyeti sadece biraz düşecek. Rus gazı ile rekabet edecek fiyat çok uzakta” diyor.
Skolkovo Enerji Merkezi analisti Yuri Melnikov ise, yeşil hidrojen üretimi için gerekli su ve yenilenebilir enerji kaynakları doğal gaz veya kömür kaynaklarından çok daha eşit bir şekilde gezegende dağıldığından, tüketiciye çok yakın bölgelerde yeşil hidrojen üretilebileceğini söylüyor. Melnikov, "Doğal gazın yerini, hidrojen 10–20 yıl içinde alabilir. Ayrıca hidrojene geçiş nedeniyle su kıtlığı olacağı tezi mantıksız. AB stratejisinde belirtildiği gibi, yılda 10 milyon ton hidrojen üretimi için 90 milyon ton su gerekli. Ancak, Avrupa'da yalnızca fosil yakıtların çıkarılması ve işlenmesi için su tüketiminin yılda 1-2 milyar ton olduğu tahmin ediliyor” diyor.
